Takipte Kalın Facebook: Mercek
Tarih
Geçen
haftaki yazımızda 1960 Darbesine kadar olan kısmını incelediğimiz Türkiye
Cumhuriyeti demokrasi tarihinin 1960 darbesinden günümüze kadar olan kısmını bu
haftaki yazımızda mercek altına alacağız.
1960
Darbesi Sonrası
Darbe
sonrası darbeyi gerçekleştiren üst düzey subay kadrosu kendi arasında
anlaşmazlığa düşmüş durumdaydı. Cemal
Madanoğlu’nun başı çektiği bir grup darbenin başarıyla tamamlandığını ve
ordunun ülke yönetimini yine halkın eline bırakıp ordunun kışlalara geri
çekilmesi gerektiğini düşünüyordu. Öteki tarafta bulunan Alparslan Türkeş ise bu
düşünceye şiddetle karşı çıkıyor ordunun kışlaya çekilmesi durumunda ülke
yönetiminin tekrardan İsmet İnönü’nün eline geçmesi anlamına geleceğini söylüyor
ve kesin bir dille bu önerileri reddediyordu. Sonuç olarak Alparslan Türkeş Cemal
Madanoğlu ve destekçilerine üstün geldi ve onları sürgüne gönderip ülke yönetimini
ordu devam ettirdi.
1970’ler
Sürgünlerden
bir süre sonra ordu ülke yönetiminden çekildi ve kapatılan bazı partiler açıldı
bunlara ek olarak da birçok yeni parti kuruldu. Demokratik sistem 1971 yılına
kadar düzgün bir şekilde işledi. 12 Mart 1971 günü bir muhtıra yayınlandı ve
Türkiye Cumhuriyetinde ordunun yönetime yaptığı müdahalelerden biri olarak
tarihe geçti. İsmet İnönü’ye göre muhtıra parti genel sekreteri Bülent
Ecevit’in parti yönetimine gelmek için cesaretlenmesine yol açtı. İsmet
İnönü’nün haklı olduğu 1972 yılındaki genel kurul toplantısında belli oldu.
Parti tabanı Ecevit’i destekleyince İnönü istifa etmek zorunda kaldı.
1980 Darbesi
Türkiye’de
ordunun yönetime üçüncü müdahalesi 12 Eylül 1980 yılında yaşandı. Darbenin
nedenleri olarak ülkede gittikçe artan siyasi cinayetler gerici hareketler ve
meclisin uzun bir süre Cumhurbaşkanını seçememesi gösterildi. Darbeden sonra
kısa süreli de olsa siyasi cinayetler azaldı ama sonrasında tekrar eski günlere
dönüldü ve darbenin bir etkisi olmadı.
Süleyman Demirel yönetimi indirildi ve meclis feshedildi. 12 Eylül gecesi
Amerika’da yaşanan bazı diyaloglar ise Türkiye Cumhuriyetinin cevaplanamayan en
büyük sorularından birini ortaya çıkardı.
12 Eylül
darbesinin gerçekleştirilmesinde Amerika’nın etkisi var mıydı?
Darbe
gecesinde darbe başarıyla tamamlandıktan sonra Kenan Evren’in Dönemin Birleşik
Devletler Başkanı Jimmy Carter’a “Bizim çocuklar işi bitirdi” mesajını ilettiği
anlaşıldı. Bu da akıllara Birleşik Devletlerinin darbenin
gerçekleştirileceğinden haberi var mıydı hatta buna ek olarak darbe Birleşik
Devletlerin isteğiyle mi gerçekleşti sorularını getiriyor.
Darbe Sonrası Türkiye
Darbeden
sonra 1982 yılında anayasa halk oylamasına sunuldu ve %91 oyla halk tarafından
kabul edildi. Bu oylamayla Kenan Evren cumhurbaşkanı seçildi. Seçimlerin 1983
yılının Kasım ayında yapılacağı duyuruldu ve siyasetten ordu elini çekmeye
başladı ama Milli Güvenlik Kurulu siyasi partilerin üstünden elini çekmiyordu.
6 Kasım 1983 yılında ANAP tek başına iktidara geldi. 20 Mayıs 1983 tarihinde
ise Anavatan Partisini kuran Özal yeni hükümeti kurdu. Bundan sonraki yıllarda
parti genel başkanları çok sık değişti ve yeni partiler kuruldu.
1990’lar
1990’ların
ilk seçimi 20 Ekim 1991 yılında yapıldı. DYP %27 oy oranıyla en çok oy alan
parti oldu. Yeni hükümet 20 Kasım 1991 tarihinde kuruldu. 12 Eylül darbesinde kapatılmış
olan partilerin aynı adla açılmasını engelleyen yasa Haziran 1992’de
kaldırıldı. Bu dönemde Deniz Baykal ve diğer CHP kökenliler CHP’yi tekrar
açtılar. 17 Nisan 1993 tarihinde cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın vefat etmesi
üzerine 16 Mayıs 1993 tarihinde Süleyman Demirel cumhurbaşkanı seçildi.
2000’ler
2000
yılında meclisteki 5 partinin de aralarında anlaşarak seçtiği Ahmet Necdet
Sezer 3. Tur seçimlerinde 10. Cumhurbaşkanı seçilmiştir. 16 Mayıs 2000 tarihinde
görevi Süleyman Demirel’den devralmıştır.
Fazilet
partisinin 2001 yılında kapatılmasının ardından Milli Görüşçü kanat Saadet
Partisini kurarken yenilikçi kanat ise Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde Adalet
ve Kalkınma Partisini kurdu. 2002 seçimlerinde Adalet ve Kalınma Partisi %34
oyla birinci parti odu. Yasağı nedeniyle seçimlere katılamayan Erdoğan’ın
yerine Abdullah Gül yeni hükümeti kurdu. Meclise Erdoğan’ın siyasi yasağının
kaldırılması için önerge sunuldu mecliste kabul edildi. Fakat cumhurbaşkanı
Ahmet Necdet Sezer kararı veto etti. Bu sefer yönerge değiştirilmeden tekrar
meclise sunuldu. Önerge yine kabul edildi ve Ahmet Necdet Sezer bu sefer kararı
veto etmedi ve onayladı.
2010’lar
2011
yılı genel seçimlerinde AK Parti tekrar seçilerek 3. Kez iktidar oldu. Haziran
2015 genel seçimlerinde AK Parti tekrar seçimleri kazandı ve 4 kez artarda
seçim kazanmış oldu.
15 Temmuz 2016
15-16
Temmuz gecesi saat 21.30 sularında kendilerine Yurtta Sulh Konseyi adını veren
bir grup asker tarafından askeri darbe teşebbüsü gerçekleştirilmiştir. Türk
Silahlı Kuvvetleri Emniyet Müdürlüğü ve Türk halkının desteğiyle bastırılan
darbe girişimi Türkiye Cumhuriyeti demokrasisine bir saldırı niteliğindedir.
2017 Anayasa Değişikliği
İlk defa
2005 yılında dönemin adalet bakanı Cemil Çiçek tarafından önerilen Başkanlık
Sistemine geçiş 2011 yılında tekrardan ortaya atıldı meclise bir önerge
sunuldu. Önerge meclisteki diğer tüm partiler tarafından ortaklaşa bir şekilde
reddedildi. Sonrasında 2017 yılında AK Parti tarafından meclise tekrardan bir
önerge sunuldu ve bu sefer önerge mecliste oy çokluğuyla kabul edildi. Dünyada
çoğu ülkede uygulanan başkanlık sisteminin dışında farklı bir başkanlık
sistemine geçiş yapılmış oldu.
2018 Genel Seçimleri
2018
yılında yapılan erken seçimi Cumhur İttifakının adayı Recep Tayyip Erdoğan
kazanmıştır.
2023’e doğru
Türkiye
Cumhuriyeti 100.yaşına doğru ilerlerken 12 tane cumhurbaşkanı tarafından
yönetilmiş 4 adet asker müdahale yaşamıştır. Umudumuz cumhuriyetimizin
ilerleyen yıllarında tekrardan askeri müdahaleler yaşanmaması ve
cumhuriyetimizin nice yüzyıllar payidar kalması.
Baki Efe Duman
Kaynakça
Tarihi Bilgi
İsmet
İnönü - Vikipedi (wikipedia.org)
Mustafa Kemal
Atatürk - Vikipedi (wikipedia.org)
Türkiye
cumhurbaşkanları listesi - Vikipedi (wikipedia.org)
Başkanlık
sistemi - Vikipedi (wikipedia.org)
Türkiye siyasi
tarihi - Vikipedi (wikipedia.org)
Recep Tayyip
Erdoğan - Vikipedi (wikipedia.org)
Askerî
darbe - Vikipedi (wikipedia.org)
Jimmy
Carter - Vikipedi (wikipedia.org)
12
Eylül Darbesi - Vikipedi (wikipedia.org)
Türkiye siyasi
tarihi - Vikipedi (wikipedia.org)
Yorumlar
Yorum Gönder